Szlak Murali
Czym jest mural? To słowo pochodzące z języka hiszpańskiego i oznacza wielkoformatowe malowidło ścienne. Jego początki wywodzi się aż z czasów prehistorycznych, natomiast za kolebkę współczesnych murali uważa się Amerykę Południową, przede wszystkim Meksyk. Początkowo miały one wymowę przede wszystkim artystyczną, ale z czasem zaczęły stawać się także nośnikami innych treści – reklamowych, społecznych czy politycznych. W Polsce zyskały sporą popularność w czasach PRL-u, by w latach 90. stracić na rzecz reklam wielkoformatowych.
W ciągu ostatnich lat murale wróciły do łask i obecnie pełnią różne funkcje – bawią, edukują, upamiętniają, skłaniają do refleksji, informują czy reklamują. Coraz częściej mają też swój udział w kreowaniu tożsamości lokalnych społeczności czy osiedli. Wielu zwolenników ma także turystyka muralowa.
W Białymstoku murale również cieszą się coraz większą popularnością i co roku powstają kolejne, warte uwagi realizacje. Niektóre z nich urastają nawet do rangi nieformalnych wizytówek miasta. Warto również wspomnieć, że stolica Podlasia wygrała zorganizowany w 2016 r. przez Portal Komunalny konkurs na najładniejsze, największe i najbardziej zaskakujące murale. Pokonała jedenaście miast, w tym Łódź czy Gdańsk, zdobywając ponad 40% wszystkich oddanych głosów.
Nietrwałość jest wpisana w sztukę street artu i opisujące go szlaki turystyczne wymagają częstej aktualizacji. Prezentowana mapa przedstawia stan na sierpień 2021 r., nie obejmuje jednak wszystkich wartych uwagi streetartowych realizacji. Uwzględniono w nim przede wszystkim murale wielkoformatowe, powstałe w ramach różnego rodzaju festiwali czy projektów, ale także kilka malowideł wizerunkowych czy reklamowych. Zostały natomiast pominięte murale poświęcone białostockiemu klubowi sportowemu Jagiellonia, niektóre z nich bardzo udane, zasługujące na objęcie oddzielnym szlakiem, a także mniejsze formy streetartowe, powstałe w ramach akcji ESSA czy spontanicznie, które również warto opisać oddzielnie.
Autorstwo: Oficjalny szlak białostockich murali w wersji pieszej, rowerowej i przeznaczonej do pokonania komunikacją autobusową, został opisany i wydany na mapie papierowej w ramach zadania publicznego finansowanego przez Miasto Białystok w 2019 roku.
Oznakowanie: Szlak nie jest oznakowany w terenie.
1. 42. Pułk Piechoty
Lokalizacja: ul. Legionowa 7
Autor: Jakub Oniśko, Dominik Derewnowski (projekt); M.Ceirowski, Marcin Sokołowski (wykonanie)
Rok powstania: 2018
Opis: Mural powstał w celu uczczenia 42. Pułku Piechoty, tzw. Dzieci Białostockich, i znajduje się na budynku noszących jego imię Szkoły Podstawowej nr 9. Projekt malowidła został wyłoniony w drodze konkursu ogłoszonego wśród uczniów podstawówki. Widnieją na nim herby 42. Pułku Piechoty i Białegostoku oraz logo szkoły, umieszczone na tle biało-czerwonej flagi, a na dole namalowano zarysy budynków związanych jednostką, w tym ratusza, katedry czy cerkwi św. Ducha. Powstanie muralu zostało dofinansowane przez miasto oraz radę rodziców SP nr 9.
2. Balans
Lokalizacja: ul. 1000-lecia Państwa Polskiego 14 (na budynku Zespołu Szkół Elektrycznych)
Autor: Marcin „Boast” Sokołowski, Paweł „Ower” Lewandowski (wykonanie); Damian Dworakowski (produkcja)
Rok powstania: 2016
Wydarzenie: 3. Festiwal Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko
Opis: Mural jest jednym z trzech powstałych w ramach 3 edycji festiwalu Lumo Bjalistoko, poświęconego mniej znanym formom street artu oraz roli światła w kreowaniu przestrzeni miejskiej. Malowidło przedstawia mężczyznę jadącego na monocyklu po linie rozwieszonej nad ulicami miasta. Kryje się za nim dość głębokie przesłanie: „Czasem trzeba oderwać się od rzeczywistości, unieść ponad wszystko, ponad codzienne problemy, ponad pracę, biuro, odetchnąć i złapać Balans. (…) problemy z innej perspektywy wydają się śmiesznie małe…”. Mural nie jest widoczny z ulicy, a jego dokładne zobaczenie utrudniają rosnące przy ścianie drzewa. Jego stworzenie zajęło trzy dni.
3. Barwna przyszłość dla wszystkich
Lokalizacja: ul. Aksamitna 8 (na murze oporowym na terenie Panattoni Park Białystok)
Autor: Kamila Kurczab (projekt); studenci Wydziału Architektury PB pod kierunkiem Rafała Roskowińskiego
Rok powstania: 2021
Opis: Ten mural jest wynikiem konkursu ogłoszonego przez firmę Accolade oraz Wydział Architektury Politechniki Białostockiej. Wygrała go Kamila Kurczab, której nawiązujący do przyrody projekt został wybrany spośród 42 zgłoszeń, przy czym decydujący głos mieli przedstawiciele firm pracujących w Parku. Artystka za temat przewodni swojego dzieła wybrała barwny świat wyobrażeń i fakt, że potencjał do tworzenia kryje się we wszystkim. Chciała również, by wywoływało ono u odbiorców uśmiech i dawało im wytchnienie. Mural składa się z wielu kolorowych trójkątów symbolizujących pomysły, z których w niektórych miejscach wyłaniają się sylwetki zwierząt i drzew. Malowidło mierzy 2,5 m wysokości oraz 30 m długości. Niestety zobaczenie go z bliska może być utrudnione.
4. Białostocki Picasso
Lokalizacja: ul. Podleśna 21
Autor: Przemysław „Praktis” Sieńko
Rok powstania: 2020
Opis: Mural znajduje się na prywatnym domu, wybudowanym jeszcze w czasach przedwojennych, i przyciąga uwagę bogactwem oraz intensywnością kolorów. Stanowi kolaż różnych wariacji na temat ludzkiej twarzy, utrzymanych w abstrakcyjnej stylistyce. Jego stworzenie zajęło aż trzy tygodnie – co nie dziwi, biorąc pod uwagę szczegółowość malowidła. Autorem pracy jest pochodzący z Białegostoku i działający obecnie w Warszawie Praktis, autor wielu innych podobnych dzieł na terenie miasta. Są to prace zarówno barwne, jak i monochromatyczne, stanowiące nierzadko mieszankę abstrakcjonizmu, futuryzmu, komiksu i realizmu.
5. Błogosławiona Bolesława Lament
Lokalizacja: ul. Stołeczna 5 (w podwórzu zabudowań Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny)
Autor: Piotr Topczyłko
Rok powstania: ok. 2020
Opis: Ten naturalistyczny mural znajduje się w podwórzu domu Zgromadzenia Sióstr Misjonarek. Poświęcony jest ostatnim latom życia założycielki zakonu, błogosławionej Bolesławy Lament, która zamieszkała w Białymstoku w 1946 r., a także działalności samego zgromadzenia w tym okresie. Autorem malowidła jest Piotr Topczyłko, ilustrator i grafik, specjalizujący się w obrazach wielkoformatowych (jego realizacje możemy zobaczyć m.in. w Grajewie, Suwałkach czy Ełku). Co ciekawe, tę pracę wykonał minipistoletem. Mural z bliska można zobaczyć w godzinach pracy zakonu – między 6.00 a 18.00.
6. Bocianie gniazdo
Lokalizacja: Al. Solidarności 13
Autor: M.Ceirowski
Rok powstania: ok. 2019
Opis: Jest to dość niewielkich rozmiarów mural umieszczony na ścianie bloku należącego do zespołu budynków mieszkalnych, nazwanych właśnie Bocianie Gniazdo. Przedstawia umieszczone na tle nieba dwa bociany, stojące w gnieździe, w którym znajdują się trzy jajka. Autorem malowidła jest M.Ceirowski, twórca i współtwórca wielu innych prac rozsianych po całym mieście.
7. Chłopiec z wędką
Lokalizacja: ul. Antoniukowska 42
Autor: grupa Sweet Damage
Rok powstania: 2016
Wydarzenie: 31. Dni Sztuki Współczesnej
Opis: Ten interesujący w swej wymowie mural, kolejny stworzony w ramach akcji ESSA East Side Street Art, został namalowany przez rumuńską grupę Sweet Damage. Powstała ona w 2010 r. i ma za sobą udział w wielu międzynarodowych festiwalach oraz realizacje na rzecz światowych marek, a jej członkowie stawiają sobie za cel udowodnienie, że graffiti to nie zawsze wandalizm. Stworzone w Białymstoku malowidło przedstawia bosego chłopca, ubranego w czerwone spodnie i zieloną kurtkę z kapturem, który próbuje złowić złotą rybkę za pomocą skomplikowanej konstrukcji z lin i kołowrotków. Niektórzy widzą w tej pracy mocne nawiązania do słynnej „Dziewczynki z konewką”.
8. Czerwona ściana
Lokalizacja: ul. Ludwika Zamenhofa 5c (boczna ściana budynku z muralem „Żubry”)
Autor: Stanisław „Szum” Szumski
Rok powstania: 2012
Wydarzenie: 27. Dni Sztuki Współczesnej
Opis: Kolejny z murali namalowany w ramach akcji ESSA East Side Street Art powstał w wyniku ogólnopolskiego konkursu, na który zgłoszono aż 261 prace. Wygrał go pochodzący z Gdańska Stanisław „Szum” Szumski, malarz i grafik, ceniący sobie w swojej twórczości eksperyment i niewiedzę. Mural stanowi kolaż motywów zaczerpniętych z plakatu ówczesnej edycji Dni Sztuki Współczesnej, umieszczonych na czerwonym tle – stąd wzięła się nazwa malowidła.
9. Cztery pory roku
Lokalizacja: ul. Marii Skłodowskiej-Curie 13
Autor: Grzegorz Radziewicz (projekt); M.Ceirowski, Grzegorz Radziewicz (wykonanie)
Rok powstania: 2020
Opis: Powstanie tego muralu zainicjowało Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej, posiadacz największej w Polsce kolekcji tkanin dwuosnowowych, które chciało w ten sposób uhonorować podlaską tkaninę i podlaskie tkaczki. Autorem projektu jest Grzegorz Radziewicz, znany białostocki artysta, którego zainspirowała powstała w 1986 r. tkanina dwuosnowowa „Cztery pory roku” Felicji Puzanowskiej. Mural przypomina kształtem wieżę ze spadzistym dachem, w który wpisane jest logo Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej. W dalszej części zostały umieszczone wybrane motywy ze wspomnianej tkaniny przedstawiające przyrodę i mieszkańców podlaskiej wsi, w tym ludzi pracujących w polu, maszyny rolnicze czy drzewa. Do stworzenia malowidła zużyto 30 puszek farby.
10. Domek z kart
Lokalizacja: ul. Swobodna 60 (widoczny od Al. Konstytucji 3 Maja)
Autor: MILLO (Francesco Camillo Giorgino)
Rok powstania: 2015
Wydarzenie: 30. Dni Sztuki Współczesnej
Opis: Mural powstał w ramach akcji ESSA East Side Street Art w ciągu zaledwie sześciu dni. Trudno w to uwierzyć, zważywszy na szczegółowość malowidła przedstawiającego umieszczoną wśród miejskich bloków postać, układającą szczyt rozsypującego się domku z kart. Warto poświęcić kilka minut i przyjrzeć się temu dziełu dokładniej, żeby dostrzec wszystkie ukryte na nim detale. Autorem muralu jest włoski artysta MILLO specjalizujący się w wielkoformatowych malowidłach naściennych. Jego prace, które można zobaczyć w galeriach największych miast Europy, cechuje charakterystyczny styl: przewaga czerni i bieli połączona z subtelnymi kolorowymi akcentami.
11. Dziewczynka z konewką
Lokalizacja: Al. Józefa Piłsudskiego 11/4
Autor: Natalia Rak
Rok powstania: 2013
Wydarzenie: Folk on the Street
Opis: Mural ten tak przypadł do gustu białostoczanom i nie tylko, że urósł do rangi jednego z nieoficjalnych symboli miasta. Inspiracją do jego powstania stała się podlaska legenda o wielkoludach z opracowania Wojciecha Załęskiego „Hecz, precz, stała się rzecz. Wydobyte z kufra pamięci”. Przedstawia ubraną w strój ludowy dziewczynkę podlewającą rosnące przy ścianie budynku drzewo. O popularności muralu świadczy też fakt, że w 2014 r. trafił on na znaczek pocztowy, a także doczekał się replik w m.in. chorwackim Osijeku i chińskim Ningbo. Co więcej, gdy pojawiło się zagrożenie jego usunięcia związane z planowanymi sprzedażą i remontem kamienicy, dzięki interwencji mieszkańców malowidło wraz ze stanowiącym jego integralną część drzewem zostało uznane za dobro kultury współczesnej i podlega ochronie konserwatora zabytków. Ponadto w Białymstoku można kupić wiele gadżetów z jego wizerunkiem. Niedawno „Dziewczynkę” docenił także znany angielski przyrodnik David Attenborough, pisząc o niej na swoim profilu na Facebooku.
12. Henryk Sienkiewicz
Lokalizacja: ul. Henryka Sienkiewicza 57
Autor: Dominik Rutkowski
Rok powstania: 2016
Opis: Mural ten powstał w wyniku inicjatywy władz miejskich z okazji przypadającej na 2016 r. 170. rocznicy urodzin oraz 100. rocznicy śmierci jednego z najpopularniejszych polskich pisarzy wszechczasów – Henryka Sienkiewicza. Malowidło przedstawia podobiznę pisarza utrzymaną w stylu kubistycznym. Znajduje się na ścianie Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących, przy ulicy noszącej imię właśnie autora „Trylogii”. Jego autorem jest mający korzenie w Białymstoku Dominik Rutkowski, którego inne prace możemy oglądać nie tylko w Gliwicach, Poznaniu oraz Ełku, ale i w wielu zakątkach Europy, w tym w Wiedniu.
13. Hugo Kołłątaj
Lokalizacja: ul. Wiatrakowa 18
Autor: M.Ceirowski
Rok powstania: 2019
Wydarzenie: 100-lecie powstania Szkoły Podstawowej nr 7 im. Hugona Kołłątaja
Opis: Mural powstał z inicjatywy rodziców i uczniów Szkoły Podstawowej nr 7, z okazji jubileuszu 100-lecia powstania szkoły. Widnieje na nim popiersie patrona szkoły, utrzymane w realistycznej stylistyce, pod którym umieszczono jego daty życia. Autorem malowidła jest artysta ukrywający się pod pseudonimem M.Ceirowski, twórca kilku innych białostockich murali i co ciekawe – syn absolwentki SP nr 7.
14. Kazimierz Górski
Lokalizacja: ul. Jaworowa 8
Autor: M.Ceirowski
Rok powstania: 2021
Opis: To jeden z najnowszych murali w Białymstoku. Znajduje się na ścianie Szkoły Podstawowa nr 37 im. Kazimierza Górskiego, która w ten sposób chciała uczcić 100-lecie urodzin swojego patrona. Widnieje na nim ubrana w czerwony dres postać patrona szkoły, najsłynniejszego chyba polskiego piłkarza i trenera, opierająca jedną stopę na piłce. W tle zostały umieszczone sylwetki zawodników, a w prawym dolnym rogu – imię i nazwisko Kazimierza Górskiego oraz lata jego życia. Autorem malowidła jest ponownie M. Ceirowski, odpowiedzialny m.in. za mural na SP nr 7 przy ul. Wiatrakowej 18.
15. Kazimierz Wielki
Lokalizacja: ul. Piastowska 5
Autor: nieustalony
Rok powstania: 2021
Opis: To kolejny mural znajdujący się na placówce edukacyjnej – VIII Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Kazimierza Wielkiego. Powstał w roku jubileuszu 30-lecia istnienia szkoły i jest widoczny od ul. Piastowskiej. Malowidło przedstawia replikę portretu władcy zaczerpniętą z pocztu królów polskich Marcella Bacciarellego. Po lewej stronie portretu umieszczono nazwę szkoły.
16. Kobieta w masce
Lokalizacja: ul. Batalionów Chłopskich 1 (widoczny od ul. Ks. J. Popiełuszki)
Autor: włoska grupa Chekosart (Anna Kitlas i Francesco Chekos)
Rok powstania: 2013
Opis: To pierwszy tak duże malowidło niezwiązane z Jagiellonią Białystok, które powstało na budynku należącym do spółdzielni mieszkaniowej Słoneczny Stok. Zostało zrealizowane społecznie przez dwójkę streetartowców z Włoch, przebywających w Białymstoku na wakacjach, którzy zwrócili się z tą inicjatywą do grupy Normalny Białystok. Bodźcem do jego powstania były incydenty ma tle rasowym, które się w owym czasie wydarzyły – sam mural znajduje się niedaleko miejsca, gdzie doszło do podpalenia mieszkań zajmowanych przez obcokrajowców. Malowidło przedstawia czarnoskórą dziewczynę zdejmującą z twarzy maskę białej kobiety; obok niej widnieje cytat z Kazimierza Przerwy-Tetmajera: „Ludzie są równi, tylko nierówność ich dzieli”. Smuga na twarzy kobiety, wzmacniająca siłę przekazu dzieła, jest pozostałością po oblaniu muralu farbą.
17. Ksiądz Michał Sopoćko
Lokalizacja: ul. Białostoczek 22 (widoczny od ul. Radzymińskiej)
Autor: Rafał Roskowiński wraz z zespołem (K. Jurga, S. Najda, M. Sulej, K. Sykus)
Rok powstania: 2018
Opis: To ogromne malowidło o powierzchni aż 300 m2 powstało z okazji 10. rocznicy beatyfikacji patrona Białegostoku, księdza Michała Sopoćki. Inicjatorką jego powstania była Białostocka Spółdzielnia Mieszkaniowa, zarządzająca budynkiem, na którym malowidło się znajduje. Oprócz samej postaci błogosławionego, trzymającego w rękach różaniec oraz dzienniczek, na muralu znajduje się twarz św. siostry Faustyny i gołębica symbolizująca Ducha Świętego, a także budynki białostockiego Sanktuarium Miłosierdzia Bożego i wileńskiej Ostrej Bramy. Praca wywołała trochę kontrowersji – pojawiały się głosy, że miejsce tego typu dzieł religijnych jest w kościołach, a nie na zwykłym bloku mieszkalnym.
18. Liberecon por la Mondo
Lokalizacja: ul. Władysława Broniewskiego 23 (widoczny od Al. Solidarności)
Autor: Maciej Szupica
Rok powstania: 2018
Opis: Na muralu, którego inicjatorem powstania jest Centrum im. Ludwika Zamenhofa, widnieje umieszczony na kolorowym tle napis w języku esperanto oznaczający „Wolność dla świata”. Inspiracją do stworzenia takiego projektu był patron placówki, pragnący świata tworzonego przez wielonarodową wspólnotę, respektującą odrębny charakter społeczności lokalnych. Centrum chciało w ten sposób skłonić odbiorców do zastanowienia się nad współczesnym pojmowaniem wolności oraz refleksji na tym, jak oni sami ją rozumieją. Autorem muralu, do którego stworzenia było potrzebne aż 160 litrów farby, jest pochodzący z Białegostoku Maciej Szupica, artysta wizualny i reżyser, współpracujący m.in. z Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku czy Narodowym Instytutem Audiowizualnym.
19. Ludwik Zamenhof
Lokalizacja: ul. Ludwika Zamenhofa 26
Autor: Andrzej Muszyński
Rok powstania: 2008
Opis: Powstanie tego poświęconego pamięci Ludwika Zamenhofa muralu zostało zainspirowane odbywającym się rok później w Białymstoku Światowym Kongresem Esperanto. Jego lokalizacja jest nieprzypadkowa – tu bowiem stał kiedyś dom, w którym urodził się twórca esperanto i gdzie spędził pierwsze lata życia. Mural został zaprojektowany przez Andrzeja Muszyńskiego, pochodzącego z Poznania i od lat mieszkającego w Białymstoku malarza, a jego stworzenie zajęło aż miesiąc. Zostały na nim przedstawione dwa balkony i okno imitujące prawdziwe elementy budynku: z dolnego balkonu na rodzinny dom spogląda Ludwik Zamenhof, na parapecie umieszczonego pośrodku okna siedzą esperantyści Jakub Szapiro i Abraham Zbar, natomiast na górnym balkonie zostali umieszczeni współcześni białostoczanie. Trzymają oni w dłoniach baloniki w kolorach olimpijskiego logo, co symbolizuje porozumienie wszystkich narodów za pośrednictwem esperanto.
20. Malwy
Lokalizacja: ul. Lipowa 24 (w podwórzu)
Autor: M.Ceirowski
Rok powstania: 2017
Opis: Ten jeden z bardziej urokliwych białostockich murali jest równocześnie jednym z trudniejszych do znalezienia – kryje się bowiem w podwórzu i niełatwo go dostrzec z ulicy. Przedstawia idylliczny widok kojarzony z podlaskimi wsiami – drewniane chałupy kryte strzechą, otoczone ogrodem z obowiązkowymi malwami, od których malowidło wzięło swoją obiegową nazwę. Na pierwszym planie widnieje ptak przypominający zimorodka, a całość ciekawie uzupełniają rosnące tuż przy murze drzewa. Autorem pracy jest białostocki artysta ukrywający się pod pseudonimem M.Ceirowski, autor kilku innych malowideł w mieście.
21. Maria Konopnicka
Lokalizacja: ul. Marii Konopnickiej 3 (od strony boiska szkolnego)
Autor: Alex Kontra (Aliaksandr Blahiy)
Rok powstania: 2021
Opis: Ten kolejny z serii murali umieszczonych na placówkach edukacyjnych – w tym wypadku budynku Zespołu Szkół Mistrzostwa Sportowego nr 1 im. Marii Konopnickiej – przebojem zdobył sobie serca mieszkańców miasta. Na pomysł jego utworzenia wpadł wicedyrektor Mariusz Cybulko, a debaty z uczniami, nauczycielami i rodzicami na temat wyglądu malowidła trwały aż pół roku. Ostateczny projekt stworzył Alex Kontra z białoruskiej grupy TAKTAK.by, odpowiedzialnej już za „Tkaną opowieść o chłopcu i pieczeniu chleba”. Mural przedstawia Marię Konopnicką jadącą na łyżwach, co stanowi odwołanie do dyscypliny trenowanej przez część uczniów, short-tracku. Pisarkę otaczają krasnoludki symbolizujące przedmioty nauczane w szkole – geografię, chemię, fizykę, robotykę, przedmioty humanistyczne itd. Nie zabrakło też nawiązań do Białegostoku (krasnal przebrany za rycerza trzyma tarczę z herbem przypominającym herb miasta, w tle widać zarys Archikatedry Białostockiej) czy ogólnie Podlasia (spódnica pisarki zrobiona jest z tradycyjnej tkaniny dwuosnowowej). Co ciekawe, nie jest to jedyny mural na terenie szkoły. Na drugim piętrze placówki, w korytarzu, znajduje się malowidło przedstawiające krasnoludki w otoczeniu roślin i zwierząt, a przy boisku kolejne grają w piłkę. Obydwa dzieła zostały oficjalnie odsłonięte 19 października.
22. Maria Skłodowska-Curie
Lokalizacja: ul. Władysława Broniewskiego 1 (na budynku Szkoły Podstawowej nr 15)
Autor: M. Ceirowski
Rok powstania: 2021
Opis: Jest to kolejny mural – obok m.in. Hugona Kołłątaja czy Henryka Sienkiewicza – umieszczony na placówce edukacyjnej. Powstał on z okazji 100-lecia Szkoły Podstawowej nr 15, noszącej od 1987 r. imię Marii Skłodowskiej-Curie. Placówka zdecydowała się na taką formę upamiętnienia rocznicy ze względu na panującą pandemię, uniemożliwiającą organizowanie tłumnych uroczystości. Na malowidle widnieje postać dwukrotnej noblistki, a tło tworzą różne symbole i motywy chemiczne, w które wkomponowano napis „Razem po wiedzę”. W dolnej części muralu został umieszczony napis informujący o jubileuszu placówki.
23. Matka Natura
Lokalizacja: ul. Marii Konopnickiej 12c (widoczny od strony ul. Jana Klemensa Branickiego)
Autor: Magdalena Talmon (projekt); M.Ceirowski (wykonanie); Damian Dworakowski (produkcja)
Rok powstania: 2017
Wydarzenie: 4. Festiwal Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko
Opis: Jest to kolejny mural powstały w ramach festiwalu Lumo Bjalistoko. Przedstawia popiersie kobiety-drzewa z ni to aureolą, ni to wiankiem na głowie, po której szyi i ramionach rozchodzą się korzenie. Ze względu na stonowaną kolorystykę, utrzymaną w odcieniach zieleni, malowidło doskonale wtapia się w otaczającą roślinność. Nie jest to jedyny mural o takiej tematyce w Białymstoku – rok później w ramach tego samego festiwalu, przy ul. Zwierzynieckiej, powstała kolejna Matka Natura, za którą są odpowiedzialni ci sami twórcy.
24. Matka Natura – Biała
Lokalizacja: ul. Zwierzyniecka 5
Autor: Magdalena Talmon (projekt); M.Ceirowski (wykonanie); Damian Dworakowski (produkcja)
Rok powstania: 2018
Wydarzenie: 5. Festiwal Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko
Opis: Mural ten nawiązuje do malowidła, powstałego rok wcześniej w ramach tego samego festiwalu, niejako kontynuując cykl i prezentując kolejne oblicze natury. Tym razem – ponieważ praca została poświęcona wodzie, często płynącej gdzieś pod powierzchnią ziemi – należy jej szukać w dolnej części budynku. Przedstawia utrzymane w zielononiebieskiej kolorystyce popiersie kobiety, z uniesioną do góry głową i unoszonymi przez prąd wodny włosami. Mural został stworzona przez tych samych artystów co pierwsza Matka Natura i – podobnie jak ona – tworzy harmonijną kompozycję z otoczeniem.
25. Miejskoaktywni
Lokalizacja: ul. Włókiennicza 4
Autor: Marcin Sokołowski i M. Ceirowski
Rok powstania: 2018
Opis: Mural przedstawia nurkującą w basenie dziewczynkę i powstał z okazji 45-lecia istnienia największej pływalni Białostockiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Miał również na celu uatrakcyjnienie obiektu, a także promowanie marki Miejskoaktywni – portalu BOSiR-u skupiający osoby aktywne sportowo. Autorem pracy jest Marcin Sokołowski, autor kilku innych białostockich wielkoformatowych malowideł, któremu udało się swoim dziełem doskonale wpisać w przestrzeń miejską i podkreślić charakter obiektu.
26. Mural kolażowy #1. Pamięć
Lokalizacja: ul. Wiejska 41 (ściana szczytowa budynku Akademickiego Centrum Sportu Politechniki Białostockiej)
Autor: Grzegorz Radziewicz (projekt, malowanie reliefu); M. Ceirowski, Marcin „Boast” Sokołowski (mural); Marcin Wojdałowicz, Damian Dworakowski, Wojciech Lasik (instalacja świetlna); Damian Dworakowski (idea, produkcja)
Rok powstania: 2015
Wydarzenie: Wschód Kultury/Inny Wymiar
Opis: Jest to pierwszy na świecie mural kolażowy, łączący w sobie trzy techniki artystyczne: płaskorzeźby, muralu i instalacji świetlnej. Jego motywem przewodnim są archetypy kobiety i domu oraz nawiązania do tradycji ludowej. Widnieje na nim głowa dziewczyny przedstawiona na tle drewnianej kolorowej zabudowy. Mural, dzięki świetlnym elementom, zmienia w nocy swoją wymowę – drewniane chałupki z wersji dziennej znikają, a ich miejsce zajmują bioniczne włosy, ułożone ze ścieżek układu scalonego mikroprocesora, przywodzące na myśl mieniące się kolorami neonów i reklam miasta przyszłości. Co ciekawe, pod wykonaną metodą reliefu głową kobiety ukryta jest druga twarz – można ją zobaczyć dopiero z bliskiej odległości.
27. Mural kolażowy #2. Tribute to Tesla
Lokalizacja: ul. Towarowa 1 (na ścianie hurtowni artykułów elektrycznych Elkond, po prawej stronie)
Autor: Marcin „Boast” Sokołowski, Paweł „Ower” Lewandowski (mural); Izabela Ślarzyńska, Katarzyna Sak, Wojciech Zajkowski (relief); Marcin Wojdałowicz,
Damian Dworakowski, Wojciech Zajkowski (instalacja świetlna); Damian Dworakowski (koncepcja, produkcja)
Rok powstania: 2016
Wydarzenie: 3. Festiwal Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko
Opis: Drugi w Białymstoku mural kolażowy powstał w 160. rocznicę urodzin serbskiego inżyniera Nikoli Tesli. Dzieło łączy trzy techniki artystyczne – relief, mural i instalację świetlną, co ma nawiązywać do osiągnięć tego wybitnego wynalazcy, mającego na koncie ponad 300 patentów. Widnieje na nim sylwetka tego genialnego wynalazcy, wzorowana na jednej z niewielu zachowanych jego fotografii. Tło tworzą szkice wynalazków Tesli stworzone na podstawie jego wniosków patentowych – z wielu jego odkryć korzystamy do dziś, jak np. z silnika elektrycznego, baterii słonecznej czy świetlówki. W wypukłych elementach muralu zostały umieszczone przewody luminescencyjne, dlatego też warto go zobaczyć także po zmroku.
28. Muzyka i taniec
Lokalizacja: ul. Radzymińska 34 (na budyneczku rozdzielni elektrycznej)
Autor: Rafał Roskowiński, uczniowie SP 26
Rok powstania: 2018
Wydarzenie: projekt „Skarbnica znaczeń – wykorzystanie metody projektu w pracy edukacyjnej”
Opis: Ten nieco ukryty wśród bloków mural przedstawia czeczeńskiego tancerza lezginki, krymskie Tatarki oraz muzyka w stroju podlasko-kurpiowskim. Za projekt, akcentujący muzykę i taniec jako coś uniwersalnego oraz łączącego wszystkie narody, odpowiada Rafał Roskowiński, ale do jego powstania przyczyniły się również uczniowie pobliskiej podstawówki. Uczęszczają do niej dzieci różnych narodowości i malowidło ma za zadanie uczyć je w sposób symboliczny, że wszystkie kultury są sobie równe.
29. Opowieść o dawnej wsi Skorupy
Lokalizacja: ul. Leśna 30 (budynek gospodarczy obok Szkoły Podstawowej nr 20, od strony boiska)
Autor: uczniowie szkoły pod kierunkiem Rafała Roskowińskiego
Rok powstania: 2020
Wydarzenie: projekt „W poszukiwaniu tożsamości osiedla Skorupy”
Opis: To kolejny mural na terenie SP nr 20 stworzony przez uczniów pod kierunkiem Rafała Roskowińskiego. Tematyką malowidła jest historia oraz codzienne życie mieszkańców wsi Skorupy, włączonej w obręb Białegostoku w 1919 r. Został na nim przedstawiony widok charakterystyczny dla tej dawnej podlaskiej wsi, wciąż zachowany w pamięci starszych mieszkańców obecnej miejskiej dzielnicy – drewniane chaty i płoty, zwierzęta domowe i gospodarskie, a także roślinność i różnego rodzaju ptactwo. Na sąsiedniej ścianie budynku znajduje się kolejny mural powstały w ramach innego projektu.
30. Orzeł
Lokalizacja: ul. Legionowa 5 (w holu kina Forum)
Autor: Martin Hoffman
Rok powstania: 2018
Wydarzenie: 18. Underground/Independent
Opis: Jest to trzeci już mural powstały w holu kina Forum przy okazji otwarcia festiwalu Underground/Independent (autorami poprzednich byli Andriej Kolenčik i Maciej Salamon). Jest równocześnie jednym z najbardziej nietypowych w mieście, został bowiem w całości wyklejony z setek metrów taśmy w kolorach czarnym, białym i szarym (tzw. tape graffiti). Jego autor to berliński artysta Martin Hoffman z kolektywu SELFMADECREW, zajmujący się street artem od 2009 r. Sama wymowa dzieła również jest nietypowa – na pierwszy rzut oka przedstawia ono stojącą na statywie kamerę otoczoną taśmą filmową, ale po dokładniejszym przyjrzeniu się można dostrzec sylwetkę rozkładającego skrzydła orła. Całość według słów twórcy muralu ma symbolizować niezależną sztukę.
31. Paw
Lokalizacja: ul. Armii Krajowej 29
Autor: M.Ceirowski, dzieci z okolicznych szkół i przedszkoli
Rok powstania: 2015
Wydarzenie: 2. Festiwal Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko
Opis: Mural powstał w ramach akcji edukacyjnej „Farby w rękę i pod rękę” mającej na celu nauczenie dzieci tolerancji i akceptacji odmienności, a także promocję zachowań społecznych. Przedstawia dwa kolorowe pawie, których różnobarwność symbolizuje tworzącą Białystok mozaikę kultur. Warto przyjrzeć się bliżej ogonom ptaków, które zostały wykonane z odcisków dziecięcych dłoni. Organizatorami projektu byli: Komenda Miejskiej Policji i Biuro Zarządzania Kryzysowego Urzędu Miejskiego przy współudziale partnerów (Spółdzielnia Mieszkaniowa Słoneczny Stok, Galeria im. Sleńdzińskich, Stowarzyszenie Kreatywne Podlasie, Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie i Dzieciom „Szansa” oraz Ośrodek dla Uchodźców Budowlani).
32. Poznajmy się
Lokalizacja: ul. Leśna 30 (budynek gospodarczy obok Szkoły Podstawowej nr 20, od strony boiska)
Autor: uczniowie szkoły pod kierunkiem Rafała Roskowińskiego
Rok powstania: 2019
Wydarzenie: projekt „Wielokulturowy Piknik Muralowy”
Opis: Mural ten został stworzony przez uczniów SP nr 20 wraz ze studentami z programu Erasmus, którzy przyjechali z Chin, Hiszpanii, Nigerii, Turcji i Ukrainy. Powstał w ramach konkursu „Poznajmy się” i trafił do jego finału. Jego projekt powstał na bazie warsztatów poświęconych poszukiwaniu rzeczy wspólnych dla wszystkich narodów, a jego motyw przewodni to uniwersalne wartości. Mural przedstawia rosnące na kolorowej łące drzewo otoczone hasłami w różnych językach, takimi jak szacunek, tolerancja czy pokój. Całości dopełnia umieszczony w dolnej części cytat z „Małego Księcia” Antoine de Saint-Exupéry’ego w języku polskim i angielskim o treści: „Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oka”. Na sąsiedniej ścianie budynku znajduje się kolejny mural powstały w ramach innego projektu.
33. Przenikanie
Lokalizacja: ul. M. Skłodowskiej-Curie 10
Autor: Marcin Sokołowski i Grzegorz Radziewicz
Rok powstania: 2017
Wydarzenie: 4. Festiwal Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko
Opis: Mural ten, jeden z dwóch powstałych podczas czwartej edycji festiwalu Lumo Bjalistoko, łączy w sobie przeszłość i teraźniejszość Białegostoku. Składa się z kilku części: po lewej stronie umieszczona została kopia mapy miasta z 1935 r., natomiast po prawej – współczesny plan. W dolnej części pracy widnieje panorama zniszczonego podczas II wojny światowej centrum, a w górną został wkomponowany relief przedstawiający trzymane przez postać mężczyzny balony. Jest to dawna drewniana miejska zabudowa, która symbolicznie ulatuje do nieba. Mural uzupełniają elementy świetlne widoczne w nocy – neonowe domy oraz kontur współczesnej mapy nałożony na historyczny plan miasta.
34. Selfie Niepodległości
Lokalizacja: ul. Zwierzyniecka 1
Autor: Jarosław Fabiś
Rok powstania: 2018
Opis: Mural ten powstał z inicjatywy białostockiego oddziału IPN-u z okazji stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Zostali na nim sportretowani twórcy wolnej Polski, świętujący ten jubileusz i robiący sobie razem selfie – od lewej, na górze: Ignacy Paderewski, Wojciech Korfanty i Wincenty Witos, na dole: Ignacy Daszyński, Józef Piłsudski i Roman Dmowski. Według słów autora pracy, Jarosława Fabisia, zostali oni przedstawieni w taki sposób, by pokazać, że z odzyskania niepodległości należy się cieszyć. Chciał on również w ten sposób podkreślić, że dążenie do wyzwolenia Polski potrafiło zjednoczyć osoby o tak różnych poglądach. Malowidło zajmuje 170 m2, a do jego stworzenia potrzebne było pięć tygodni oraz ok. 90 litrów farby.
35. Smok-kurczak
Lokalizacja: ul. Ludwika Waryńskiego 8 (widoczny od ul. Częstochowskiej)
Autor: Paweł „Swanski” Kozłowski
Rok powstania: 2012
Wydarzenie: 27. Dni Sztuki Współczesnej
Opis: Ten jeden ze starszych białostockich murali został rozlokowany na dwóch przylegających do siebie ścianach, co nadało mu swoisty efekt 3D. Przedstawia ogromnego, niebiesko-czerwonego ni to smoka, ni to ptaka, uzupełnionego o roślinne elementy, stanowiącego stały motyw przewijający się w pracach jego autora. Paweł Kozłowski, korzystający z pseudonimu Swanski, to warszawski malarz, grafik i projektant, związany z kulturą miejską i wywodzący się ze środowiska deskorolkowego. Jego wielkoformatowe prace możemy oglądać na ścianach w wielu miastach świata, w tym w Berlinie, Bristolu czy Los Angeles; jest także autorem nagradzanego teledysku do utworu „Moje miasto” Marii Peszek. Mural powstał w ramach akcji ESSA East Side Street Art.
36. Stwór z Gajowej
Lokalizacja: ul. Gajowa 77
Autor: BASE23, Tobias Kroeger
Rok powstania: 2014
Wydarzenie: 29. Dni Sztuki Współczesnej
Opis: Kolejny mural autorstwa niemieckich artystów, powstały w ramach akcji ESSA East Side Street Art promującej sztukę uliczną (BASE23 odpowiada również za mural „Żubry” przy ul. Zamenhofa). Został namalowany w ciągu czterech dni, w czym jego twórcom nie przeszkodziły nawet ulewne deszcze. Stanowi próbę połączenia dwóch stylów: widzimy na nim wariację na temat klasycznego popiersia, z którego głowy eksplodują myśli przedstawione w formie kubistycznego motywu. Można go znaleźć na szczytowej ścianie bloku przy ul. Gajowej 77.
37. Tajne nauczanie
Lokalizacja: ul. Wierzbowa 7 (na ścianie VII Liceum Ogólnokształcącego)
Autor: Paweł Lubiński
Rok powstania: 2015
Wydarzenie: konkurs „Tu mieszkam – tu zmieniam” fundacji Banku Zachodniego
Opis: Za powstanie muralu odpowiada Stowarzyszenie Inicjatyw Edukacyjnych przy VII Liceum Ogólnokształcącym, od wielu lat pielęgnującym tradycje związane z nauczycielami tajnych kompletów. Malowidło przedstawia młyn ze wsi Ponikła, w którym kiedyś prowadzono tajne nauczanie. Ma on równocześnie symbolizować daremną walkę z wiatrakami, jaką była próba wynarodowienia Polaków przez okupantów. Nad młynem, rozwiewającym po okolicy fikcyjne zdjęcia nauczycieli, widać niemiecki samolot, a pod spodem – otwartą księgę. W powstanie muralu, którego autorem jest artysta-malarz Paweł Lubiński, absolwent warszawskiej ASP, mają swój wkład również uczniowie liceum (przygotowywali m.in. projekt oraz niezbędne szablony).
38. Tanki Żubr
Lokalizacja: ul. Dojlidy Fabryczne 28 (na zbiornikach Browaru Dojlidy, widoczne od ul. Św. Proroka Eliasza)
Autor: Epic Media
Rok powstania: przed 2018 r.
Opis: To drugi mural wizerunkowy w naszym mieście związany z firmą zajmującą się produkcją alkoholu. Na liczącej niemal 3000 m2 powierzchni siedmiu tanków białostockiego browaru Dojlidy, z których każdy może pomieścić ponad 600 tysięcy półlitrowych kufli piwa, odwzorowano wygląd puszek piwa Żubr. Po raz pierwszy tanki te zostały pomalowane w 2012 r., a wykonawcy zlecenia – Good Looking Studio – określali je jako jedną z najciekawszych realizacji, przy której pracowali. Farbą zostało wtedy pokrytych pięć zbiorników, przy czym posługiwano się wyłącznie ręcznymi technikami malowania.
39. Tkana opowieść o chłopcu i pieczeniu chleba
Lokalizacja: ul. Radzymińska 18
Autor: białoruska grupa TAKTAK
Rok powstania: 2017
Wydarzenie: Folk on the Street
Opis: Mural ten, jeden z dwóch w Białymstoku inspirowanych podlaską tkaniną dwuosnowową, to prawdopodobnie największe malowidło w naszym regionie i największe nawiązujące do sztuki ludowej w Polsce – zajmuje powierzchnię aż 360 m2. Przedstawia chłopca siedzącego na pniu drzewa wśród leśnych paproci, którego ubranie zdobią białoruskie motywy ludowe. Nad jego głową widnieje wzór przeniesiony z pracy tkaczki Lucyny Kędzierskiej z Wasilkowa, zatytułowanej „Pieczenie chleba” (pierwowzór muralu można oglądać w Izbie Tkactwa Dwuosnonowego w Janowie). Mural przy ul. Radzymińskiej to również kolejne dzieło powiązane z „Dziewczynką z konewką” – jego autorzy, członkowie białoruskiej grupy TAKTAK, chcieli, aby miała ona w Białymstoku kolegę.
40. Utkany wielokulturowością
Lokalizacja: al. J. Piłsudskiego 19/1 (na bocznej ścianie budynku, naprzeciwko piekarni)
Autor: Dariusz Paczkowski (projekt); uczestnicy warsztatów „Mow@ Miłości” pod kierunkiem Dariusza Paczkowskiego (wykonanie)
Rok powstania: 2015
Wydarzenie: projekt „Mow@ Miłości”
Opis: To jeden z białostockich murali o dość trudnej historii. W swojej symbolice odwołuje się do włókienniczych tradycji Białegostoku. Przedstawia tkaninę złożoną z przeplecionych przez siebie różnokolorowych nici, na której widnieją motywy oraz napisy nawiązujące do zamieszkujących Białystok różnych narodowości: żydowskiej, rosyjskiej, niemieckiej, polskiej. Inicjatorem powstania malowidła była Fundacja Klamra, a projekt został zainspirowany opowieściami dyrektorki Galerii Sleńdzińskich Jolanty Szczygieł-Rogowskiej o historii miasta. Niestety mural był kilkukrotnie dewastowany (m.in. nieznany sprawca namalował swastykę na żydowskiej menorze), co natychmiast spotykało się z reakcją lokalnych organizacji i mieszkańców miasta. W ramach akcji odnawiania muralu dodano kolejne elementy, w tym napis „wspólnie” w języku białoruskim czy odciski dłoni uczestników.
41. Wiecznik Białostocki
Lokalizacja: ul. Ciepła 1 (na bocznej ścianie budynku, po lewej stronie)
Autor: Paulina Gajda-Deszczka (projekt); Damian Dworakowski, Marcin „Boast” Sokołowski (wykonanie)
Rok powstania: 2015
Opis: Mural, którego pomysłodawcą jest Stowarzyszenie Kreatywne Podlasie, przedstawia stronę codziennej, fikcyjnej gazety. Widniejąca na nim data 12 listopada 1918 r. jest nieprzypadkowa – przypomina historię 3 dni niepodległości Białegostoku w 1918 r. i dokładnie w stulecie tej daty mural został oficjalnie oddany „do czytania”. Stąd też pomysł na tytuł – „Wiecznik Białostocki”, bo według założenia ma się ukazywać raz na 100 lat. Co ciekawe, samo stworzenie muralu – od koncepcji po przeniesienie na ścianę – zajęło aż trzy miesiące. Wynikało to m.in. z potrzeby wykorzystania nietypowych dla sztuki muralu technik w celu oddania prawdziwego wyglądu gazety z tamtych czasów, w tym błędów drukarskich, zagięć czy zacieków. Źródłem wykorzystanych cytatów jest monografia Henryka Mościckiego „Białystok. Zarys historyczny”, dodano również autentyczne fragmenty materiałów prasowych z tamtego okresu.
42. Wycięte z natury
Lokalizacja: ul. Zwierzyniecka 7
Autor: Duet „Etnograff” (Katarzyna „Katka” i Maciej „Kamer” Szymonowiczowie)
Rok powstania: 2015
Wydarzenie: Folk on the Street
Opis: Jest to kolejny mural nawiązujący do sztuki ludowej Podlasia powstały w ramach akcji „Folk on the Street”. Stanowi połączenie tradycyjnej techniki wycinanki ze stosowaną w street arcie techniką szablonu. Autorzy, pochodzący z Podbeskidzia duet „Etnograff”, zawarli w projekcie muralu odwołania do tradycyjnych podlaskich wzorów. W górnej części pracy umieścili natomiast głowy dwóch ptaków, turkawek, mających stanowić gest solidarności z ogólnopolską kampanią na rzecz ginących gatunków ptaków „Bądź na pTAK!”.
43. Wyślij pocztówkę do Babci
Lokalizacja: ul. M. Skłodowskiej-Curie 14
Autor: Jan Estrada-Osmycki, zespół kreatywny Festiwalu Up to date (projekt); Good Looking Studio (wykonanie)
Rok powstania: 2019
Wydarzenie: Up to date Festival 2019
Opis: Mural ten powstał w celu promocji jednej z akcji organizowanych w ramach Up To Date Festival, a dokładnie „Wyślij pocztówkę do Babci”. Widnieje na nim podobizna dziewięćdziesięcioletniej pani Eugenii, prywatnie babci Andrzeja Bajguza, białostockiego dziennikarza radiowego oraz jednego z organizatorów festiwalu. Pod nią został umieszczony napis: „Sami przed sobą zgrywamy wiecznie zabieganych i zajętych, przez co zapominamy o tym, co zbyt często uznajemy za niewarte zapomnienia. Czasem dotyczy to naszych najbliższych, czasem po prostu nas samych. Dbaj o bliskich, pamiętaj. To proste :)”. Mural szybko podbił serca białostoczan i pod względem popularności znalazł się tuż za słynną „Dziewczynką z konewką”, stając się kolejną wizytówką miasta. Niestety ma niedługo zniknąć z miejskiego krajobrazu – zajmowany przez Urząd Marszałkowski budynek wymaga remontu oraz termomodernizacji. Władze samorządowe zapowiadają jednak, że po planowanym na luty 2023 r. zakończeniu inwestycji mural wróci na swoje miejsce.
44. Zapisani w historii
Lokalizacja: ul. Leśna 30 (na budynku Szkoły Podstawowej nr 20 im. gen. Władysława Sikorskiego, od strony boiska)
Autor: Rafał Roskowiński (projekt, nadzór); uczniowie SP nr 20 (wykonanie)
Rok powstania: 2020
Wydarzenie: projekt „Wielka lekcja o wartościach na przykładzie białostockiego panteonu bohaterów narodowych”
Opis: Mural ten powstał w ramach Programu „Niepodległa” realizowanego z okazji stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Przedstawia sylwetki pięciu ważnych w dziejach miasta osób – ks. Stanisława Suchowolca, harcerza Zenka Borowskiego, twórcę esperanto Ludwika Zamenhofa, lekarki Ireny Białówny i uczestniczki powstania w getcie białostockim Bronki Winnickiej – których biografie społeczność szkoły uznała za inspirujące i mogące stanowić dla uczniów nośnik uniwersalnych wartości. Wewnątrz szkoły znajduje się jeszcze kilka innych murali, w tym portrety Jurka Owsiaka, Janusza Korczaka i Janiny Ochojskiej (powstały w ramach miejskiego programu „Dobro to norma – bądź normalny!”), uczniowskie interpretacje celów zrównoważonego rozwoju (w ramach projektu „Szkolna Ambasada Celów Zrównoważonego Rozwoju”) czy mural na ścianie szkolnej siłowni projektu uczennicy Natalii Gołub.
45. Zenek Martyniuk
Lokalizacja: ul. Gen. Józefa Hallera 25
Autor: Rafał Roskowiński
Rok powstania: 2019
Opis: Kolorowy mural przedstawia postać popularnego w Białymstoku muzyka disco polo, Zenka Martyniuka, a widoczne w tle nuty składają się na melodię utworu „Oczy zielone”. Jego autor, twórca Gdańskiej Szkoły Muralu Rafał Roskowiński, chciał nawiązać do popartu i stworzyć dzieło w estetyce lat 90. Pierwsza wersja nie spodobała się odbiorcom ze względu na źle uchwycone podobieństwo, w związku z czym konieczne było przemalowanie pracy – jednak ostateczny efekt przypadł do gustu bohaterowi muralu. Malowidło jest spore – zajmuje 180 m2, a do jego stworzenia było potrzebnych aż 150 litrów farby. Mural powstał z inicjatywy nieformalnej grupy Nienormalny Białystok i spotyka się z różnymi opiniami: część mieszkańców miasta odbiera go jako wesoły i bardzo optymistyczny, natomiast inni uważają go za kiczowaty. Początkowo miał się znaleźć na bloku przy ul. Zwycięstwa 8, w pobliżu dawnego rynku Madro, gdzie kilkadziesiąt lat temu kwitł handel m.in. kasetami zespołów discopolowych.
46. Zofia Nałkowska
Lokalizacja: ul. Gen. Józefa Hallera 21
Autor: Sylwia Kaczanowska, Karolina Kowalska (projekt); Sylwia Kaczanowska, Ula Stachijuk, Marcin Matysiuk, Anna Kozicka (wykonanie)
Rok powstania: 2014
Wydarzenie: 3. Dni Różnorodności Kobiet Dziew/czyny
Opis: Mural powstał z okazji 130. rocznicy urodzin oraz 60. rocznicy śmierci Zofii Nałkowskiej. Przedstawia tę pisarkę i działaczkę społeczną w towarzystwie sowy, symbolu mądrości, oraz w otoczeniu kwiatów. Malowidło powstało w ramach projektu Dziew/czyny, organizowanego przez Stowarzyszenie na Rzecz Kultury i Dialogu 9/12 oraz mającego na celu rozpowszechnianie idei równego traktowania kobiet i mężczyzn w społeczeństwie. Tworząc mural, stowarzyszenie chciało przypomnieć postać Nałkowskiej, a także zainteresować jej twórczością odbiorców w różnym wieku.
47. Żołny i szerokodziób
Lokalizacja: ul. Św. Rocha 3 (widoczny od ul. Krakowskiej)
Autor: M.Ceirowski
Rok powstania: 2018
Opis: Mural ten znajduje się na ścianach budyneczku stacji rozdzielni elektrycznej zlokalizowanej obok Centrum Aktywności Społecznej. Zostały na nim namalowane trzy siedzące na gałęziach ptaki na zielonym tle, a całości dopełnia kwiatowy motyw. Początkowo nie wiedziano, jakie są to gatunki. By tajemnicę rozwiać, miasto ogłosiło konkurs z nagrodami – okazało się, że na białostockim murze przysiadły dwie żołny zwyczajne, gatunek rodzimy dla obszaru Polski, a także biały przybysz z Azji południowo-wschodniej – szerokodziób czarnobrewy. Autorem muralu jest M.Ceirowski, autor wielu innych tego typu prac w Białymstoku.
48. Żubrówka
Lokalizacja: ul. Elewatorska 20
Autor: Good Looking Studio
Rok powstania: 2016
Opis: Ten mural jest jednym z nielicznych jeszcze murali wizerunkowych w naszym mieście. Powstał na zamówienie białostockiego Polmosu i znajduje się na ścianie rozlewni wódki. Przedstawia dwa żubry, symbole Podlasia, stojące na rozświetlonej słońcem leśnej polanie. Na pierwszym planie widnieje trawa żubrówka, stanowiąca nawiązanie do sztandarowego produktu właściciela budynku. Wykonawcą malowidła jest Good Looking Studio, odpowiedzialne za tak lubiany przez białostoczan, ale niestety niedawno zasłonięty, mural przedstawiający Babcię Eugenię.
49. Żubry
Lokalizacja: ul. L. Zamenhofa 5c
Autor: Morten Andersen, BASE23
Rok powstania: 2013
Wydarzenie: 28. Dni Sztuki Współczesnej
Opis: Kolejny białostocki mural zrealizowany w ramach akcji ESSA East Side Street Art, autorstwa duetu niemieckich artystów – Mortena Andersena i BASE13. Utrzymany w dość wyrazistej, zielono-fioletowej kolorystyce, przedstawia dwa żubry, symbole Podlasia. Nad nimi został umieszczony kolejny, przypominający smoka stwór – według niektórych interpretacji może być to gryf zaczerpnięty z herbu Jana Klemensa Branickiego, jednego z dawnych właścicieli Białegostoku, który znacznie przyczynił się do rozwoju miasta w XVIII w. Na tym samym budynku znajduje się również inny mural zrealizowany w ramach akcji ESSA rok wcześniej.